Witaminy dla kobiet w ciąży – jak wybrać najlepsze suplementy i zestaw witamin dla ciężarnych?

Ciąża to wyjątkowy czas, w którym zmienia się całe dotychczasowe życie. Zmiany te zachodzą również na podłożu fizjologicznym, gdzie organizm przygotowuje warunki umożliwiające rozwój malucha. W ciąży rośnie zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne, a ich dostarczenie wraz z dietą (będącą absolutną podstawą) nie zawsze jest wystarczające. Z pomocą przychodzi wówczas dodatkowa suplementacja preparatami witaminowymi. Należy jednak pamiętać o tym, aby dodatkową suplementację zawsze skonsultować z lekarzem.¹
Na które witaminy rośnie w ciąży zapotrzebowanie? Jak wybrać suplement diety dla kobiety ciężarnej?

Jakie witaminy powinna przyjmować kobieta w ciąży?

Aby wspierać swój organizm w czasie ciąży i dobrze go odżywić, przyszła mama musi zadbać o odpowiednią podaż białka, kwasów tłuszczowych omega 3 oraz witamin i składników mineralnych. Aby zapewnić sobie dobre samopoczucie w czasie ciąży, przyszła mama musi pamiętać o właściwej podaży wszystkich kluczowych witamin i składników mineralnych.¹

Witamina D

Witamina D pomaga w prawidłowym wchłanianiu wapnia i fosforu oraz w utrzymaniu właściwego poziomu wapnia we krwi, przyczyniając się do odpowiedniej mineralizacji kości i zębów.

Bierze również udział w procesie podziału komórek oraz pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Jej źródłem jest przede wszystkim synteza skórna pod wpływem promieni  słonecznych, jednak ze względu na klimat w Polsce nie zawsze jest to dostępne. Dlatego też zaleca się, aby witaminę D uzupełniać wraz z dietą oraz suplementacją. Eksperci PTGiP zalecają jej suplementację u wszystkich kobiet w okresie ciąży. W przypadku prawidłowego BMI i braku obciążeń sprzyjających deficytowi witaminy D rekomendowana dawka to 1500–2000 IU (czyli 37,5–50 µg) na dobę. U kobiet z grup ryzyka niedoboru witaminy D, szczególnie u osób otyłych (z BMI > 30) można rozważyć zastosowanie wyższej dawki witaminy D – do 4000 IU (czyli 100 µg) na dobę. Ponadto, jeśli jest to możliwe u kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz planujących ciążę zaleca się suplementację w oparciu o badanie poziomu 25(OH)D i utrzymywanie koncentracji na poziomie >30-50 ng/mL^1,4,5.

Witamina A

Witamina A wpływa korzystnie na wzrok oraz odgrywa rolę w procesie specjalizacji komórek. Witamina A ma również znaczenie dla zachowania dobrej kondycji skóry oraz prawidłowego stanu błon śluzowych. Ponadto witamina A przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu żelaza, który często jest suplementowany przez ciężarne.

Witamina E

Pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.

Żelazo

Żelazo to jeden z ważniejszych składników mineralnych. Pomaga utrzymać  funkcje poznawcze, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia, wspiera metabolizm energetyczny oraz pomaga w produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny a także w prawidłowym transporcie tlenu w organizmie. Żelazo jest również ważne w działaniu układu odpornościowego oraz odgrywa rolę w procesie podziału komórek.

Z uwagi na potencjalne niekorzystne skutki nadmiaru żelaza, eksperci PTGiP zalecają, aby w trakcie pierwszej wizyty położniczej przeprowadzić kontrolę morfologii oraz stężenia ferrytyny i rozpocząć suplementację preparatem żelaza w dawce do 30 mg dziennie przed 16 tygodniem ciąży jedynie u tych kobiet, u których zostanie potwierdzona niedokrwistość z niedoboru żelaza, czyli z Hb < 11 g/dL i stężeniem ferrytyny <60 µg/L. Badania powinny być następnie powtarzane w kolejnych trymestrach. Po 16. tygodniu ciąży można rozważyć suplementację żelaza w dawce do 30 mg dziennie, także u kobiet bez anemii, jeżeli stężenie ferrytyny utrzymuje się poniżej 60 µg/L⁵.

Magnez

Magnez jest kofaktorem dla ponad 300 enzymów w ludzkim organizmie, przyczyniając się do utrzymania metabolizmu energetycznego. Magnez pomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej, wspiera funkcjonowanie układu nerwowego oraz mięśni, a także przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia. Ponadto bierze udział w syntezie białka, w utrzymaniu zdrowych kości i zębów oraz w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych.¹

Jod

Jod pomaga w prawidłowej produkcji hormonów tarczycy i w jej pracy oraz wspiera funkcjonowanie układu nerwowego. Ponadto jod przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, pomaga w utrzymaniu funkcji poznawczych oraz pomaga zachować zdrową skórę. Eksperci PTGiP zalecają suplementację jodem u wszystkich zdrowych ciężarnych w ilości 150–200 µg. Jeśli pacjentka cierpi na choroby tarczycy, przed rozpoczęciem suplementacji jodem powinna skontaktować się z lekarzem.¹

Wapń

Wapń to pierwiastek potrzebny do utrzymania zdrowych kości i zębów. Oprócz tego wapń bierze udział w procesie krzepnięcia krwi oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowego przekaźnictwa nerwowego oraz pracy mięśni. Wpływa również na metabolizm energetyczny, pomaga w funkcjonowaniu enzymów trawiennych oraz bierze udział w procesie podziału i specjalizacji komórek.

Kwas foliowy – jaka jest rekomendacja Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego?

Oprócz wymienionych witamin i składników mineralnych jedną z niemal najważniejszych substancji w trakcie ciąży jest kwas foliowy, który przyczynia się do wzrostu tkanek matczynych w czasie ciąży. Ważne jest również jego suplementowanie w okresie planowania ciąży. Uzupełniające spożycie kwasu foliowego zwiększa poziom folianów u matki. Niski poziom folianów u matki jest czynnikiem ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej u rozwijającego się płodu. Konsumentom podaje się informację, że produkt przeznaczony jest dla kobiet w wieku rozrodczym, a korzystny efekt występuje w przypadku codziennego uzupełniającego spożycia porcji wynoszącej 400 μg kwasu foliowego przez co najmniej jeden miesiąc przed poczęciem i maksymalnie trzy miesiące po poczęciu.

Kwas foliowy przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia, pomaga w syntezie aminokwasów, w prawidłowej produkcji krwi, w utrzymaniu  właściwego metabolizmu homocysteiny. Foliany pomagają również wspierać odporność, utrzymać prawidłowe funkcje psychologiczne oraz biorą udział w procesie podziału komórek. Eksperci rekomendują, aby kobiety w wieku prokreacyjnym rutynowo przyjmowały kwas foliowy w ilości 0,4 mg na dobę.  Dodatkowo, żeby stosowały bogatą w foliany dietę. Do 12 tygodnia ciąży porcja kwasu foliowego powinna wynosić 0,4-0,8 mg na dobę. Po 12 tygodniu ciąży i w czasie laktacji, przy braku dodatkowych czynników ryzyka, zaleca się kwas foliowy w ilości 0,6-0,8 mg/dobę. U kobiet z wywiadem w kierunku wad cewy nerwowej (NTD) w poprzedniej ciąży, zaleca się na minimum 4 tygodnie przed planowaną koncepcją. Podczas pierwszych 12 tygodni ciąży przyjmowanie kwasu foliowego w ilości 4 mg/dobę z planowanym w późniejszej fazie ciąży zmniejszeniem porcji do tej stosowanej w populacji ogólnej.¹

Jak wybrać witaminy dla ciężarnych i karmiących kobiet?

Mimo ogólnych zaleceń codziennego zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne dodatkowa suplementacja jest kwestią bardzo indywidualną i zależy od wielu czynników. Dlatego też powinna być skonsultowana z lekarzem. Warto pamiętać również o tym, że podstawą w dostarczeniu składników odżywczych jest dieta¹, jednak kiedy wystąpi potrzeba jej uzupełnienia, być może warto pomyśleć nad gotowymi zestawami witamin i składników mineralnych, takimi jak np. Falvit Mama.²

Wybierając suplement, przyszła mama powinna zwrócić uwagę na zawartość witamin i minerałów rekomendowanych przez PTGiP.³

Najczęściej zadawane pytania:

1. Czy da się te witaminy przedawkować?

Witaminy Falvit, jak i każde inne, należy przyjmować zgodnie z zaleceniami producenta. O każdym stosowanym suplemencie warto poinformować lekarza i skonsultować z nim zamianę jednego suplementu na inny. Dla zachowania dobrej kondycji zdrowotnej niewskazane są zarówno niedobory witamin i składników mineralnych, jak i ich nadmiar.

2. Witaminy czy zbilansowana dieta?

Witaminy w postaci suplementów stanowią jedynie uzupełnienie zdrowej i zbilansowanej diety. Podstawą więc w dostarczeniu składników odżywczych jest przede wszystkim dieta.

Bibliografia:

1. Zimmer M., Sieroszewski P. Oszukowski P. et al.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, 5 (4), 170-181.
2. Falvit Mama, Informacje producenta, dostęp: 27.07.2022.
3. Brzozowska A. i inni, Witaminy i składniki mineralne jako suplementy diety, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2005, 4 (45), Supl., 5-16.
4. Płudowski, P.; Kos-Kudła, B.; Walczak, M.; Fal, A.; Zozuli´nska-Ziółkiewicz, D.; Sieroszewski, P.; Peregud-Pogorzelski, J.; Lauterbach, R.; Targowski, T.; Lewi´nski, A.; et al. Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland.